„Let iznad kukavičjeg gnijezda“ kultni je film američko-češkog reditelja Miloša Formana, snimljen po romanu iz 1962. Smatra se jednom od najvećih i najznačajnijih filmova svih vremena. Ulogom u ovom filmu Jack Nicholson lansiran je u A ligu hollywoodskih glumaca.
Radnja filma se dešava u Oregonu 1963. gdje Randle McMurphy (Jack Nicholson), buntovni kriminalac koji je bio na izdržavanju kratke kazne u zatvorskoj farmi zbog nezakonite ljubavne veze s 15-godišnjom djevojčicom, prebačen je u duševnu bolnicu radi ispitivanja. Iako ne pokazuje nikakve znakove duševnog oboljenja, nada se da može izbjeći naporan rad i izdržati kaznu u puno opuštenijem bolničkom okruženju. McMurphyjevim odjelom rukovodi okrutna i beskompromisna medicinska sestra Mildred Ratched (Louise Fletcher), koja koristi ponižavajuće metode, bolne medicinske tretmane i zatupljujuće svakodnevne procedure kako bi obuzdala pacijente.
– Scenaristi su se trudili da u radnji filma prenesu skrivena značenja koje je istovremeni roman predstavio, pa tako ludnica predstavlja metaforu današnjeg društva, u kojoj se postavljaju brojna pitanja između ostalih i oba o normalnosti, bolesti društva, lažnim moralu i sličnim temama. Film se bavi i pitanjem da li su pravi luđaci zaista u ludnicama ili se nalaze van njih, kao i time da li je biti normalan kao prihvaćena norma ustvari najbolja najopasnija bolest od svih. Kako su ove teme uvijek aktuelne, tako je film dobio kultni status – piše portal Sinemanija.com
Let iznad kukavičjeg gnijezda“ nominovan je u 12 kategorija za prestižnu nagradu „Oscar“, a osvojio je ih je pet, u kategorijama najbolji film, najbolji glavni glumac, najbolja glavna glumica, najbolji scenario i najbolji režiser. Zanimljivo je da je to prvi film koji je osvojio „Pet Oscara“ koji se dodjeljuju u glavnim kategorijama još od 1935…Jedini film kojem je pošlo za rukom da ponovi osvoj uspjeh jeste „kad jaganjci utihnu“ 1991 godine. . Projekt Miloša Formana osvojio je i sedam BAFTA nagrada,, kao i šest zlatnih globusa i mnoge druge nagrade. Američki filmski institut postavio je sestru Ratched na peto mjesto najvećih filmskih negativaca, a film se konstantno nalazi u top 10 na stranici IMDB.
Za snimanje filma vezane su brojne anegdote:
– Ken Kesey po čijem romanu je film snimljen nikada nije ga pogledao zbog nesuglasica oko podjele zarade filma. Izjavio je da mu je drago što je film snimljen ali da on nema namjeru da isti odgleda.
– Louise Fletcher je dolazila na čak deset audicija, tokom šest mjeseci ali režiser bi joj svaki put govorio da ne pristupa ulozi pravilno, ali uporno ju je zvao da se vraća na audiciju. Na kraju ona je ipak dobila ulogu glavne negativke…
– Scene gdje Jack Nicolson razgovara sa Booksom po dolasku u bolnicu su većinom bile improvizirane, uključujući i udaranje u stapler, pitanje o slici s ribarenja i raspravljanje o njegovom krivičnim djelu koje je počinio, Brooksove reakcije bile su autentične.
– Mel Lambert, koji je igrao lučkog službenika, bio je ustavi lokalni biznismen, a ne profesionalni glumac. Imao je jako dobre odnose s Indijancima koji su živjeli u tom kraju i upravo je on predložio Willa Sampsona za ulogu poglavice Bromdena.
– Ovu priču je Kin Kizi zasnovao na svom ličnom iskustvu i na pričama koje je čuo i doživio dok je radio u bolnici za ratne veterane u Palo Altu
– Scene ribarenja snimljene su u zaljevu Deppe u Oregonu, najmanjoj luci na svijetu
– Tokom snimanja član ekipe koji je prenosio kablove ostavio je prozor na drugom spratu otvorenim, tako da je stvarni pacijent pokušao izaći kroz prozor, pao na zemlju i povrijedio se. Sljedećeg dana lokalne novine izvijestile su o nezgodi u članku s naslovom „Pad iz kukavičjeg gnijezda.“
– Will Samson koji je glumio poglavicu Bromdena, bio je ustvari rendžer u obližnjem parku u čijoj se blizini film snimao. Izabran je za ulogu zato što jedini Indijanac koji je tako krupan.
Skoro 45 godina nakon snimanja, film je i dalje aktuelan i zanimljiv, te se intenzivno proučava na filmskim akademijama širom svijeta.