Već 28 godina nije među nama jedan od najvećih bosanskohercegovačkih intelektualaca svih vremena prof. dr. Muhsin Rizvić, najzaslužniji za afirmiranje svijesti o postojanju bošnjačke i bosanskohercegovačke književnosti u drugoj polovini prošloga vijeka. Kao mladić pridružio se organizaciji „Mladi muslimani“, pa je 1949. godine uhapšen i u zatvoru obolio od tuberkuloze.
Jedan od najvećih bosanskohercegovačkih intelektualaca svih vremena prof. dr. Muhsin Rizvić, najzaslužniji za afirmiranje svijesti o postojanju bošnjačke i bosanskohercegovačke književnosti u drugoj polovini prošloga vijeka, nije među nama već 28 godina. Prvi je u našoj književnoj nauci upotrijebio termine „Bosanski musliman“ i „bosansko-muslimanska književnost“.
– Osnovni smisao proučavanja bosansko-muslimanske književnosti, u posljednjih dvadesetak godina, bio je da se pokaže njena posebna egzistencija, postojanje ove književnosti u historijskom kontinuitetu od 15. stoljeća do danas, i da se predoči identitet njena osobnog književnog fenomena, posebno među književnostima srpsko-hrvatskog jezika – rekao je Rizvić na 10. međunarodnom kongresu slavista u bugarskom glavnom gradu Sofiji, 1988. godine.
Mnogi koji su poznavali Rizvića reći će da je svojom smirenošću i blagim karakterom, a velikim znanjem i harizmatičnošću, izazivao ogromno poštovanje, bio uzor i veliki autoritet, te ga s pravom nazivaju ocem moderne bošnjačke nacije. Nesebični rad ovog uglednog književnika, naučnika i univerzitetskog profesora za dobrobit bosanskohercegovačkog društva, te historiju Bosne i Hercegovine i bošnjačkog naroda impresionirao je sve koji su imali priliku i čast da sarađuju s njim i uče od njega.
Rođen je 14. aprila 1930. godine u alimskoj porodici u Mostaru, u kojoj je vjera imala veoma važno mjesto, a njegov otac Husein ef. Rizvić bio je muderis u Gazi Husrev-begovoj medresi i poznati kaligraf. Osnovnu školu i gimnaziju Muhsin je završio u Sarajevu, gdje se kao mladić pridružio organizaciji „Mladi muslimani“, koja se bavila razmatranjem vjerskih i društvenih tema. Ali, komunistički režim Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ), nekadašnje zajedničke države zemalja naše regije, proglasio je „Mlade muslimane“ neprijateljskom organizacijom i hapsio njene članove, pa su 1949. godine uhapsili i Rizvića, koji je u zatvoru obolio od tuberkuloze. Zbog te bolesti je nekoliko narednih godina proveo u sanatorijima i bolnicama, proživljavajući najteže trenutke, te je vrlo rijetko kasnije i porodici govorio o tom periodu svog života.
IMPRESIVAN PROFESIONALNI PUT
Godine 1960., Rizvić je diplomirao na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, na Odsjeku za južnoslavenske književnosti. Nakon diplomiranja počeo je raditi u biblioteci Filozofskog fakulteta i uporedo obavljati poslove sekretara Redakcije Radova Filozofskog fakulteta i Saveza slavističkih društava SFRJ, a bio je i urednik Biografsko-bibliografskog leksikona jugoslavenskih pisaca za Bosnu i Hercegovinu, čija je redakcija bila u „Matici srpskoj“ u Novom Sadu.
Rizvić 1965. postaje asistent u tek osnovanom Institutu za izučavanje jugoslavenskih književnosti u Sarajevu, gdje, 1971., na Filozofskom fakultetu brani doktorsku disertaciju naslova „Književno stvaranje muslimanskih pisaca u Bosni i Hercegovini u doba austrougarske vladavine“.
Po sticanju doktorata odmah biva izabran za vanrednog profesora na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, a 1977. godine dobija zvanje redovnog profesora. Osim toga, kao gostujući profesor predavao je na Interuniverzitetskom centru za postdiplomske studije u Dubrovniku te na fakultetima u Zagrebu i Zadru.
Muhsin je bio član Komisije za izradu istorije književnosti naroda Bosne i Hercegovine, koja je djelovala pri Akademiji nauka i umjetnosti BiH, zatim član Redakcije Biblioteke „Kulturno naslijeđe“ pri Izdavačkoj kući “Veselin Masleša”, član Redakcionog odbora edicije „Savremena bosanskohercegovačka književnosti“ pri Izdavačkoj kući “Svjetlost”, član Redakcije za SR Bosnu i Hercegovinu i urednik za književnost drugog izdanja Enciklopedije Jugoslavije koju je objavio Jugoslavenski leksikografski zavod u Zagrebu.
STUDENTI DANAS UČE IZ NJEGOVIH KNJIGA
Osim biografije, impresivna je i Rizvićeva bibliografija, jer je napisao 18 autorskih i 14 priređenih knjiga te objavio 334 naučna i stručna priloga u periodici, zbornicima i drugim publikacijama.
Prvu knjigu književnih ogleda „Iznad i ispod teksta“ objavio je 1969. godine, a potom objavljuje: „Behar: književnoistorijska monografija“ (1971), „Književno stvaranje muslimanskih pisaca u Bosni i Hercegovini u doba austrougarske vladavine“ (I–II, 1973), „Interpretacije iz romantizma“ (I–II, 1976–84), „Bosanskohercegovačke književne studije“ (1980), „Književni život Bosne i Hercegovine između dva rata“ (I–III, 1980), „Pregled književnosti naroda Bosne i Hercegovine“ (1985), „Tokovi i stvaraoci iz književne Bosne“ (1986), „Između Vuka i Gaja“ (1989).
Posthumno su mu objavljene knjige „Panorama bošnjačke književnosti“ (1994) i „Bosanski muslimani u Andrićevu svijetu“ (1995).
– Najveća satisfakcija je da sada studenti i mladi naraštaji uče iz knjiga koje je moj otac napisao i zbog kojih je bio toliko progonjen. To je naša pobjeda – sjećajući se oca i ponoseći se njegovim djelom, izjavila je za medije prof. dr. Selma Rizvić, Muhsinova kćerka.
Iako proganjan, hapšen i osporavan, a mnoga djela mu zabranjivana, profesor Rizvić je i nagrađivan za svoj rad, pa je 1973. godine dobio Republičku nagradu za naučni rad “Veselin Masleša”, te 1975. godine 27-julsku nagradu.
Godine 1990., Rizvić je s grupom bošnjačkih intelektualaca obnovio Kulturno društvo Muslimana, odnosno današnju Bošnjačku zajednicu kulture “Preporod”, čiji je bio i prvi predsjednik.
Devetog juna 1994. godine, nakon ponovljene operacije žuči u Koševskoj bolnici u Sarajevu, dobro srce velikog čovjeka Muhsina Rizvića prestalo je da kuca.
Bosansko-muslimanska kniževnost
Književna tradicija u razvoju bosansko-muslimanske književnosti izbija iz stvaralačkih gena kao ponornica u djelima pjesnika, pripovjedača, dramatičara, i nema nijednog značajnijeg pisca koji nije povukao, na bilo kakav način, genetsku liniju duha, estetike, atmosfere, tematike, motiva, emocionalne arome, makar asimilirano, modernizirano, ili u eksperimentalnoj interpolaciji, asocijativno… Tako bosansko-muslimanska književnost kao kinetička estetska struktura traje od svojih iskona kroz naše dane – kao ponornica koja teče sad površinom, javnošću kulturne historije, sad dubinama podzemnih tokova, inhibirano ali u naponu gejzira, estetske i misaone tenzije i koncentracije, da izbije silovito na površinu književnog života i zastruji, kao masa, tokom umjetnosti riječi.