Jedan od najvećih filmskih reditelja i scenarista Bob Rafelson preminuo je u 89. godini.
Rafelson je umro u svom domu u Aspenu kasno preksinoć, okružen porodicom potvrdila je za agenciju AP rediteljeva supruga Taurek.
Maltene prva asocijacija na Rafelsona jeste da je bio jedan od posljednjih autentičnih holivudskih junaka, koji je otvorio put novoj eri američke kinematografije. Zahvaljujući Rafelsonu dotadašnji klasični studijski sistem poklekao je pred buntovnom novom generacijom stvaralaca jedinstvenog filmskog jezika, kakvi su bili Martiom Skorseze, Brajan de Palma, Frensis Ford Kopola i Stiven Spilberg. Otuda i ne čudi što je Frensis Ford Kopola nazvao svojevremeno Boba Rafelsona „jednim od najvažnijih filmskih reditelja 20. vijeka“, a filmovi američkog reditelja presudno su uticali na opus Kventina Tarantina ili Vesa Andersona.
Pogledajte ovu objavu na Instagramu.
Bob Rafelson je rođen u New Yorku 1. februara 1933. u radničkoj, jevrejskoj porodici. Međutim, rođak mu je bio scenarista Samson Rafelson koji je potpisao predložak za prvi zvučni film u historiji “Džez pjevač”. A dok je bio u vojnoj službi u Japanu očarali su ga tamošnji filmovi, posebno Ozuova “Tokijska priča”.
Još kao srednjoškolac napustio je roditeljski dom tragajući za uzbuđenjima. I svašta je radio kako bi preživio – bio je kauboj, rodeo jahač, džez muzičar, di-džej, lutalica, mornar, vojnik, studirao je filozofiju… Ali, žudio je za velikim platnom.
Nakon što je završio koledž, Rafelson se oženio svojom srednjoškolskom ljubavlju Tobi, koja je počela da radi kasnije kao dizajner produkcije na setovima njegovih filmova. Karijeru je započeo na televiziji, pišući scenarija za TV programe kao što su “The Witness” i “The Greatest Show on Earth”.
Ali, prvi uspijeh stigao je sa show programom “The Monkees”. Sama ideja da jednim TV programom predstavi istoimenu muzičku grupu, kako je često isticao, prethodila je onome što su radili Bitlsi, naročito sa svojim filmom “A Hard Day’s Night”. Više od dvije godine emitovao se ovaj show i tada se prvi put, osim kao scenarista oprobao i kao reditelj, a dobio je i EMI nagradu.
Slavna američka pop-rok grupa, po kojoj je show nosio ime, pojavila se i u njegovom dugometražnom igranom prvencu “Glava”, koji je 1968. označio početak plodonosne saradnje sa Džekom Nikolsonom u ostvarenju koje je predstavljalo parodiju na ratne filmove i svrstan je u najbolje predstavnike takozvane “poetske anarhije” šezdesetih i sedamdesetih.
Jedan od najcijenjenijih filmova u historiji kinematografje – “Pet lakih komada”, s Džekom Nikolsonom i Karen Blek snima 1970., a upravo to ostvarenje označilo je početak renesanse američke kinematografije, i uvod u važnu deceniju za razvoj Holivuda. Tada je dobio i dvije nominacije za Oskara – za najbolji film i scenario, čiji je bio koautor. Upravo tokom te sedme decenije Rafelson je važio za glasnogovornika intelektualaca i umjetničkog vagabunda.
Još jedan veoma zanimljivi ekspoze o američkoj pop-kulturi bio je i njegov naredni film “Gospodar Marvinovih vrtova”, ambiciozna studija ljudskih karaktera i američkog društva prikazana kroz priču radio-voditelja (Džek Nikolson) odlučnog da utiče na život svog brata (Brus Dern).
Rafelsonova kompanija “BBS” producirala je i popularni film Pitera Bogdanovića “Poslednja pozorišna predstava”, potom “Sigurno mjesto” Henrija Džegloma, kao i rediteljski prvenac Džeka Nikolsona, ali i “Goli u sedlu” Denisa Hopera.
Od svog vijernog saradnika Nikolsona nije odustao ni kada je radio rimejk filma iz 1946. “Poštar uvijek zvoni dva puta”. Za ovaj, svoj drugi “film života”, poslije “Pet lakih komada”, angažovao je i Džesiku Lang.
Rafelson je bio preke naravi i često je imao nesuglasice s autoritetima. U vojsci je, tako, udario pretpostavljenog pa je umalo završio na vojnom sudu, a čak je i u Holivudu fizički nasrnuo na producenta “Foksa”, kada je ovaj došao na snimanje filma “Brubejker”. Taj sukob ga je, međutim, skupo koštao, jer su mu producenti dali otkaz i posao povjerili Stjuartu Rozenbergu.
Upliv u komercijalni film, jedan od rijetkih u karijeri, Rafelson je načinio s trilerom “Crna udovica” (1987).
U filmografiji kao najveći promašaj u karijeri iako sa Nikolsonom u glavnoj ulozi i scenaristom “Pet lakih komada” Kerol Istmen kao autorom, bila je komedija “Čovjek nevolja”. Kao što je zarada izostala za taj naslov, nije je bilo ni 1997. sa porodičnom triler-dramom “Krv i vino”, u kojoj je opet igrao Džek Nikolson.
Često je govorio kako će smatrati svoju karijeru uspješnom, ako mu pođe za rukom da snimi deset filmova. I taj deseti naslov uspio je da izgura 1998., snimivši “Pudl springs” za HBO.
Prije više od dvije decenije Rafelson je napustio Holivud kako bi se posvetio porodici, supruzi Taurek i sinovima Itanu i Harperu, i to u Aspenu. A iz braka s prvom suprugom Tobi imao je dvoje djece Pitera i Džuli. Međutim, kćerku je izgubio 1973, kada joj je bilo samo deset godina.
Izvor: nova.rs
(S.B.)